Tijd
Tijdsdimensie
Ons model begint nu aardig vorm te krijgen. Een aspect dat we nog niet behandeld hebben, is de tijd en daaraan verbonden het leren en ontwikkelen. Een mens is in wezen een lerend wezen. Het zijn van professional doet op dit leren en ontwikkelen een specifiek beroep. Het worden van professional is één ding; een professional blijven is iets anders. Het uitgangspunt van commitment aan een klant en vervolgens de wens om integer te handelen, om de klant recht te doen met eerlijke afwegingen in situaties die vaak uniek, nieuw of ambigue zijn, vraagt om een lerende instelling van de professional. De kennisintensiteit, dynamiek en toenemende complexiteit (onder andere door de institutionalisering) maken dat eigen handelen en keuzen telkens weer onderwerp van reflectie dienen te zijn.
De initiele opleiding is weliswaar relevant, maar neemt ook wel in relevantie af naarmate er meer ervaringsjaren zijn toegevoegd. Een gedegen en langdurende beroepsuitoefening kan leiden tot professionaliteit, ook zonder vooropleiding. Maar een gedegen wetenschappelijke opleiding staat niet garant voor het hebben van een professionele identiteit.
Heden
In de tijdsdimensie speelt het leren van ervaringen in het hier en nu ofwel de ‘reflection before, in and on action’ een centrale rol. Sterker nog, het wordt ook wel gezien als de grondslag van de professionele identiteit (Finlay, 2008; Schön, 1983).
Verleden
De persoonlijke geschiedenis is belangrijk voor mensen, of het nu om hoogte- of dieptepunten gaat. Beelden over kwaliteiten, persoonlijkheid en eigenwaarde liggen in je persoonlijke geschiedenis verankerd (Ross & Buehler, 2004). Het verdiepen van kritische ervaringen, belangrijke schakelmomenten en je professionele bestaan of simpelweg je loopbaan overzien levert belangrijke informatie over je professionele identiteit, doordat je, door het afstand nemen, meer op de hoofdlijnen let (Wakslak e.a., 2008).
Toekomst
Het derde ankerpunt voor verdieping vormt het inzoomen op de toekomst. Vaak omvatten toekomstbeelden ook ambities, dromen en verlangens, plannen hoe deze te realiseren en toekomstige zelfbeelden (‘possible selves’ ofwel hoe iemand wil zijn in de toekomst). Deze toekomstbeelden beïnvloeden iemands gedrag en beslissingen (Karniol & Ross, 1996).
Fig.: Model met inbegrip van de tijdsas: leren en ontwikkelen.
Fasen van professionele ontwikkeling
Binnen heden, verleden en toekomst vormen ontwikkelingsfasen een interessante bron van informatie.Hoe lang duurt het om expert te worden? En gezien het feit dat loopbanen al lang niet meer lineair of cyclisch zijn, hoe lang duurt het dan in een tweede functie, rol of vak? Hoe lang is het dan zoeken naar vaste grond onder je voeten? Hoe ga je om met de hernieuwde kennismaking met onwetendheid en onbekendheid? Wij vonden het interessant om de combinatie te maken tussen professionele ontwikkeling in een bepaalde rol of functie en de fasen van Erikson (1968), om te zien of dit nieuw licht zou werpen. In onderstaande tabel geven we een korte typering van de fasen, zoals die er in het professionele bestaan zouden uitzien.
Tabel: Combinatie van Erikson en Ericsson, vertaald naar professionele ontwikkeling.
Voor meer informatie over het werk van Erikson kunt u hier en terecht.
Ook belangrijk in de ontwikkeling van een professionele identiteit is het opbouwen van expertise.
Tegengeluid is er ook tegen deze 10.000 uur regel: onderzoek dat het staaft is er niet, stelt het Smithsonion hier.